Rekuperatory ścienne wydają się tańszym i łatwiejszym rozwiązaniem niż pełen system wentylacji oparty na centralnej instalacji prowadzonej w całym budynku z siecią kanałów wentylacyjnych i jednym rekuperatorem. Czy są one warte uwagi?
Co to jest rekuperator ścienny
Rekuperator ścienny to bezkanałowe urządzenie elektryczne wentylacyjne wyposażone w wentylator lub dwa wentylatory realizujące nawiew i wyciąg powietrza. Za jego pomocą można wymieniać powietrze zużyte na świeże najczęściej jedynie w pojedynczym pomieszczeniu.
Za pomocą rekuperatora ściennego realizuje się tzw. rekuperację decentralną, bez instalacji (bez kanałów wentylacyjnych), puszek, kolektorów, punktów nawiewnych, ani innych elementów, które składają się na wentylację centralną.
Przy rekuperacji decentralnej w każdym pokoju, który ma być wentylowany, musi być zamontowany rekuperator ścienny, ponieważ nie ma tutaj systemu przewodów prowadzących od rekuperatora do pozostałych pomieszczeń.
Warto pamiętać, że rekuperator ścienny lub nawet kilka takich urządzeń, nie są w stanie realizować prawidłowej wentylacji dla całego domu, w którym są łazienki i kuchnie, z których powietrze powinno się wyciągać.
Gdzie można zamontować rekuperator ścienny
Tam, gdzie poprowadzenie pełnej centralnej instalacji wentylacyjnej jest mocno utrudnione lub wręcz niemożliwe. Sprawdzi się więc w starych domach, w których będzie sposobem na zapewnienie w miarę sprawnej wentylacji w pomieszczeniu, w którym zamontuje się takie urządzenie, ale tylko w nim.
„Rekuperacja ścienna rozwiązuje po części problem jakości powietrza w pojedynczym pomieszczeniu, mówi mgr inż. Paweł Szyperski. Lepiej jest mieć rekuperator ścienny, niż nie mieć wentylacji w ogóle, chociaż z mojego punktu widzenia, rekuperator ścienny dobrze sprawdza się tylko w biurach, w pojedynczych pokojach, w których przebywają ludzie. W domach zaś nie spełni on swojego zadania”.
W starych domach montaż rekuperatora ściennego może wydawać się łatwiejszy
Gdzie nie warto montować rekuperatora ściennego
W domach, w których jest możliwość, nawet kosztem niewielkich ustępstw, np. w architekturze budynku, zamontowania centralnego systemu wentylacyjnego z jedną centralą. System centralny jest w stanie wyciągnąć – zgodnie zresztą z przepisami i normalni budowlanymi – dostateczną ilość powietrza z pomieszczeń sanitarnych (kuchnie, łazienki, WC, garderoby) i identyczną ilość powietrza nawiać do pomieszczeń czystych.
Tylko tak realizowana wentylacja jest w stanie zapewnić komfort, odpowiednią ilość filtrowanego powietrza oraz spełnić nadzieje dotyczące oszczędności na ogrzewaniu zimą.
Zmiana przepisów
Z dniem 1 kwietnia 2024 roku zaostrzają się także normy akustyczne przytoczone w warunkach technicznych dla budynków mieszkalnych, w których natężenie dźwięku nie może przekraczać zakładanych poziomów hałasu w pomieszczeniach. Konsekwencją tej zmiany będzie konieczność zastosowania w budynku na tyle cichej centrali wentylacyjnej, by umieszczona w oddzielonym od reszty domu pomieszczeniu oraz wyposażona w odpowiednie tłumiki akustyczne nie generowała hałasu przekraczającego dopuszczalne wartości.
Na dzień dzisiejszy nie istnieje na tyle cichy rekuperator ścienny lub wentylator zamontowany w pomieszczeniu, który by spełniał te warunki. Jedynym rozwiązaniem jest montaż systemu wentylacji centralnej.
Jak zrobić wentylację w pokoju
Abstrahując od przepisów, rekuperator ścienny nadaje się ewentualnie do zrobienia wentylacji tylko w jednym pomieszczeniu, np. w pokoju. Jednostkę dobiera się w zależności od kubatury pomieszczenia lub ilości osób tam przebywających. W zależności od producenta i wybranego rozwiązania, można zdecydować się na montaż jednego lub kilku urządzeń dla jednego pomieszczenia. Warto pamiętać, że minimalna ilość powietrza dla jednej osoby to 20 m/h. Zakładając, że w pokoju będą przebywać 3 osoby, potrzebowalibyśmy urządzenia lub kilku urządzeń, które dostarczą min. 60 m³/h.
Gdy nie ma możliwości wykonania centralnego systemu wentylacyjnego, który rozwiąże problem z brakiem wentylacji w całym domu, decyzja o montażu rekuperatora ściennego w pokoju jest warta przemyślenia.
Dlaczego rekuperator ścienny nie zastąpi centralnego systemu rekuperacji
Jednym z podstawowych kryteriów, według których projektuje się system rekuperacji jest tzw. bilans zapotrzebowania budynku na powietrze. Bilans obliczany jest zawsze przed wykonaniem projektu rekuperacji i określa, ile m³ powietrza potrzebuje każde pomieszczenie.
Gdy zsumuje się m³ powietrza nawiewane do pokojów i sypialni, jego ilość powinna być taka sama, jak ilość powietrza nawiewanego do łazienek, kuchni, pralni.
Wtedy dopiero system jest zbilansowany. To zbilansowanie systemu gwarantuje prawidłową pracę całej instalacji nie tylko w zakresie komfortu w domu, ale również energooszczędności.
Drugim warunkiem, od którego zależy komfort w pomieszczeniach jest stałość wymiany powietrza. System wentylacyjny powinien pracować ciągle, a powietrze powinno być usuwane i nawiewane w sposób stały z intensywnością uzależnioną od potrzeb domowników.
W rekuperacji decentralnej nie ma możliwości prawidłowego zbilansowania systemu wentylacji dla całego domu.
„Robienie rekuperacji ściennej w domu nowobudowanym, to jest moim zdaniem, nieporozumienie, a od kwietnia 2024 będzie także niezgodne z prawem w zakresie norm akustycznych. Chyba że pojawi się niedługo urządzenie, które spełni te normy – mówi Paweł Szyperski, specjalista od rekuperacji z 22 letnim doświadczeniem. Zawsze doradzam, by zamontować jednostkę centralną, która w sposób ciągły, komfortowy i oszczędny realizuje wymianę powietrza. W domach nowobudowanych montaż rekuperatorów ściennych to tylko proteza pełnowartościowego
Rekuperator ścienny i centralny – 10 różnic
Minusy rekuperatorów ściennych
- brak możliwości zbilansowania strumieni powietrza nawiewanego i wyciąganego
- najczęściej brak solidnego systemu antyzamrożeniowego, co skutkuje zatrzymaniem wentylacji, brakiem odzysku ciepła, skraplaniem się czy oblodzeniem wymiennika
- wysokie koszty wynikające z konieczności zastosowania wielu pojedynczych jednostek
- brak możliwości wykonania prawidłowych wyciągów z pomieszczeń higieniczno – sanitarnych (kuchnia, łazienka, WC)
- wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia zacieków na ścianach wewnętrznych
- wysokie prawdopodobieństwo słyszalności pracy jednostki wieczorem i w nocy
- brak możliwości zastosowania skutecznych tłumików akustycznych
- mała wydajność, niski spręż jednostek
Plusy rekuperatorów ściennych
- możliwość zwentylowania jednego, dwóch pomieszczeń w domach, gdzie nie ma możliwości montażu pełnego systemu rekuperacji
- nie trzeba wyznaczać osobnego miejsca na montaż jednostki
- nie prowadzi się instalacji wentylacyjnej
- prosty sposób montażu
Podsumowanie. Czy rekuperatory ścienne warte są uwagi?
Nawet najlepszy rekuperator ścienny to słabiej niż średniej jakości jednostka centralna. W zdecydowanej większości rekuperatory decentralne są naprzemienne, tj. jedno urządzenie realizuje i NAWIEW, i WYWIEW. Mimo wszystko doradza się, by montować je w jednym pomieszczeniu parami, a to oznacza już 2 szt. na jedno pomieszczenie. Dubluje się też wtedy natężenie dźwięku z wentylatorów, które przecież są zamontowane i pracują w ścianie w pobliżu np. łóżka czy kanapy.
Jednostki dwukierunkowe oczywiście istnieją. Są droższe, ale też skuteczniejsze. A jak są dwa działające naprzemiennie NAW i WYW, jeden w pokoju, a drugi w łazience, to najpierw pokój czuć w łazience, a potem łazienkę w pokoju.
Nie wspominając już o przepisach, które mówią o tym, że kierunek przepływu powietrza powinien być realizowany w kierunku od pomieszczeń o mniejszym zanieczyszczeniu (pokoje) do pomieszczeń o większym zanieczyszczeniu (łazienki, kuchnie).
Rekuperatory decentralne to namiastka rekuperacji, do stosowania tam, gdzie są ostatnią deską ratunku.
